เข้าใจง่าย! Fail Position ของ Control Valve คืออะไร?
ในงานอุตสาหกรรมเกือบทุกโรงงาน Control Valve (วาล์วควบคุม) ถือเป็นอุปกรณ์สำคัญที่ใช้ปรับการไหลของของเหลว ก๊าซ หรือไอน้ำให้ได้ค่าที่ต้องการ เช่น ควบคุมอุณหภูมิ ความดัน หรืออัตราการไหล
แต่เคยสงสัยไหมว่า…
👉 ถ้าไฟดับ?
👉 ถ้าลมควบคุมหาย?
👉 ถ้าระบบล้มเหลว?
วาล์วจะอยู่ในตำแหน่งไหน?
นี่แหละครับที่เราเรียกว่า Fail Position
✅ Fail Position คืออะไร?
Fail Position คือ ตำแหน่งของวาล์วเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินหรือระบบควบคุมขัดข้อง เช่น ไม่มีลม ไม่มีไฟ หรือมีการ Shut down ระบบ วาล์วต้องเคลื่อนเข้าสู่ตำแหน่งที่ “ปลอดภัยที่สุด” สำหรับกระบวนการ
เพราะบางครั้ง ปลอดภัยที่สุดไม่ใช่การปิดวาล์วเสมอไป
-
ถ้าเป็นวาล์วหล่อเย็น → ต้อง Fail Open เพื่อให้เครื่องจักรไม่ร้อนเกินไป
-
ถ้าเป็นวาล์วสารเคมีอันตราย → ต้อง Fail Closed เพื่อป้องกันการรั่วไหล
✅ ประเภทของ Fail Position
จากมาตรฐานการออกแบบ Control Valve มี Fail Mode หลัก ๆ 5 แบบ
| โหมด | สัญลักษณ์ | ความหมายง่าย ๆ |
|---|---|---|
| 1. Fail Open (FO) | เปิดเต็มที่ | ถ้าล้มเหลว วาล์วจะเปิด 100% |
| 2. Fail Closed (FC) | ปิดสนิท | ถ้าล้มเหลว วาล์วจะปิดแน่น |
| 3. Fail Locked (FL) | ค้างที่ตำแหน่งเดิม | ถ้าล้มเหลว วาล์วหยุดในตำแหน่งสุดท้าย |
| 4. Fail Last → Drift Open (FL/DO) | ค้างก่อนแล้วค่อยเปิด | ถ้าล้มเหลว วาล์วค้างสักพักแล้วค่อย ๆ เปิดเอง |
| 5. Fail Last → Drift Closed (FL/DC) | ค้างก่อนแล้วค่อยปิด | ถ้าล้มเหลว วาล์วค้างสักพักแล้วค่อย ๆ ปิดเอง |
✅ ตัวอย่างการใช้งานจริงในโรงงาน
-
FO (Fail Open)
-
วาล์วหล่อเย็นเครื่องจักร (Cooling Water)
-
วาล์วระบายแรงดันเพื่อความปลอดภัย
-
-
FC (Fail Closed)
-
วาล์วควบคุมสารเคมีอันตราย
-
วาล์วควบคุมเชื้อเพลิง เช่น ก๊าซ NG, LPG
-
-
FL (Fail Locked)
-
วาล์วที่ต้องคงค่าเดิม เช่น Balancing Valve หรือระบบที่ต้องการ Stability
-
-
FL/DO & FL/DC
-
ระบบที่ต้องการความ “ปลอดภัยแบบค่อยเป็นค่อยไป” เช่น ระบบท่อที่มีแรงดันสูง ต้องค่อย ๆ ปรับตำแหน่งวาล์วเพื่อลดแรงดัน
-
✅ ทำไมการเลือก Fail Position ถึงสำคัญ?
เพราะถ้าเลือกผิด อาจเกิดความเสียหายกับกระบวนการหรือเสี่ยงต่อความปลอดภัย
-
วาล์วปิดผิดเวลา → เครื่องร้อนเกินไป / Pressure Surge
-
วาล์วเปิดผิดเวลา → ของเหลวรั่วไหล อาจเกิดอันตรายกับคนและสิ่งแวดล้อม
ดังนั้นวิศวกรและช่างต้อง เข้าใจ Process + ความเสี่ยง ก่อนเลือก Fail Position ให้เหมาะสม
✅ สรุปเข้าใจง่าย
-
FO = ปลอดภัยต้องเปิด
-
FC = ปลอดภัยต้องปิด
-
FL = ค้างที่เดิมปลอดภัยกว่า
-
FL/DO = ค้างก่อนแล้วค่อยเปิดเอง
-
FL/DC = ค้างก่อนแล้วค่อยปิดเอง
การกำหนด Fail Mode ของ Control Valve ต้องพิจารณาจาก ความปลอดภัยของคน, กระบวนการ, และอุปกรณ์ เป็นหลัก
💡 TIP สำหรับช่างโรงงาน
-
ก่อนทำงานกับวาล์วทุกครั้ง เช็ก Fail Position ให้แน่ใจ
-
ทำเครื่องหมายหรือ Tag Fail Mode ไว้ที่วาล์วเพื่อให้ตรวจสอบง่าย
-
เข้าใจ Process ที่วาล์วนั้นควบคุม → จะช่วยให้เลือก Fail Mode ได้ถูกต้อง
✅ สรุปสั้น ๆ สำหรับโพสต์
Control Valve Fail Position = ตำแหน่งที่วาล์วจะเคลื่อนตัวไปเมื่อระบบควบคุมล้มเหลว
Fail Open = เปิดเต็ม
Fail Closed = ปิดสนิท
Fail Locked = ค้างที่เดิม
Fail Last/Drift Open/Closed = ค้างก่อนแล้วค่อยเปิด/ปิดเอง
การเลือกผิด = เสี่ยงทั้งคน + เครื่องจักร
