5 ประเภทอุปกรณ์ที่พบในแบบ P&ID และความสำคัญในกระบวนการผลิต
1. บทนำ
P&ID (Piping and Instrumentation Diagram) เป็นแผนภาพสำคัญในโรงงานอุตสาหกรรมที่ใช้แสดง ระบบท่อ อุปกรณ์ และเครื่องมือวัด ซึ่งช่วยให้วิศวกรและช่างเทคนิคเข้าใจ การไหลของของไหลและระบบควบคุมภายในโรงงาน
📌 ทำไมต้องอ่านแบบ P&ID?
✅ ช่วยให้เข้าใจการทำงานของกระบวนการผลิต
✅ ช่วยให้การติดตั้งและซ่อมบำรุงเครื่องจักรทำได้ง่ายขึ้น
✅ ช่วยให้การประสานงานระหว่างแผนกเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
💡 ในบทความนี้ เราจะพาคุณไปรู้จักกับ 5 ประเภทอุปกรณ์หลักที่พบในแบบ P&ID ซึ่งจะช่วยให้คุณอ่านแผนภาพได้อย่างถูกต้องและแม่นยำ
2. 5 ประเภทอุปกรณ์ที่พบในแบบ P&ID
🔹 1. เส้นกระบวนการ (Process Line)
📌 หน้าที่ของ Process Line:
✅ แสดง เส้นทางการไหลของของไหล ในระบบท่อ
✅ เชื่อมต่ออุปกรณ์ต่างๆ เช่น ถังบรรจุ เครื่องมือวัด และเครื่องจักร
✅ มีสัญลักษณ์เฉพาะเพื่อระบุประเภทของท่อ เช่น ข้อต่อ ข้อลด ข้องอ และหน้าแปลน
📌 ตัวอย่างสัญลักษณ์ที่ใช้ใน Process Line:
✔️ เส้นหนา (Major Process Line) – ใช้แทนท่อหลักของระบบ
✔️ เส้นบาง (Minor Process Line) – ใช้แทนท่อรองหรือท่อช่วยในกระบวนการผลิต
✔️ เส้นประ (Utility Line) – ใช้แทนท่อส่งลม น้ำ หรือไอน้ำที่ใช้ในระบบสนับสนุน
💡 การเข้าใจเส้นกระบวนการช่วยให้สามารถติดตามเส้นทางการไหลของของไหลในระบบได้ง่ายขึ้น
🔹 2. วาล์ว (Valve)
📌 หน้าที่ของ Valve:
✅ ควบคุมการไหลของของไหลในท่อ
✅ ใช้ในการ เปิด-ปิด ปรับลดอัตราการไหล และป้องกันการไหลย้อนกลับ
📌 ประเภทของวาล์วที่พบบ่อยใน P&ID:
✔️ Gate Valve – วาล์วแบบเปิด-ปิดเต็มที่ ใช้กับของไหลที่ไม่ต้องการควบคุมอัตราการไหล
✔️ Globe Valve – วาล์วที่ช่วยปรับลดอัตราการไหลได้อย่างแม่นยำ
✔️ Butterfly Valve – วาล์วที่ใช้ควบคุมของไหลในท่อขนาดใหญ่
✔️ Control Valve – วาล์วที่ใช้ในระบบควบคุมอัตโนมัติ โดยมีหัวขับ (Actuator)
📌 วาล์วควบคุม (Control Valve) และหัวขับ (Actuator):
✅ หากต้องการให้วาล์วสามารถรับคำสั่งจากคอนโทรลเลอร์ จำเป็นต้องมี Actuator
✅ Actuator ทำหน้าที่เปิด-ปิดวาล์วโดยใช้ ลม ไฟฟ้า หรือไฮดรอลิก
💡 การเข้าใจประเภทของวาล์วช่วยให้สามารถเลือกใช้ให้เหมาะสมกับระบบการผลิตได้
🔹 3. อุปกรณ์ติดตั้งคงที่ (Fixed Equipment)
📌 หน้าที่ของ Fixed Equipment:
✅ เป็นอุปกรณ์หลักในกระบวนการผลิตที่ใช้ เก็บหรือแลกเปลี่ยนพลังงานของของไหล
📌 ตัวอย่าง Fixed Equipment ใน P&ID:
✔️ Tank (ถังบรรจุ) – ใช้เก็บของเหลวหรือก๊าซ มีทั้งถังเปิดและถังปิด
✔️ Heat Exchanger (อุปกรณ์แลกเปลี่ยนความร้อน) – ใช้ในการถ่ายเทความร้อนระหว่างของไหล เช่น Cooling Tower และ Condenser
💡 การเข้าใจสัญลักษณ์ของ Fixed Equipment ช่วยให้สามารถวิเคราะห์ระบบการทำงานของกระบวนการผลิตได้อย่างถูกต้อง
🔹 4. อุปกรณ์ที่มีการเคลื่อนไหว (Rotary Equipment)
📌 หน้าที่ของ Rotary Equipment:
✅ ใช้ในการขับเคลื่อนของไหล หรืออัดแรงดันให้กับก๊าซและของเหลว
📌 ตัวอย่าง Rotary Equipment ใน P&ID:
✔️ Pump (ปั๊ม) – ใช้ในการลำเลียงของไหล เช่น น้ำ สารเคมี หรือของเหลวที่มีความหนืด
✔️ Compressor (คอมเพรสเซอร์) – ใช้ในการอัดลมให้เกิดแรงดันสำหรับใช้งานในระบบเครื่องมือลม (Instrument Air)
💡 การเข้าใจประเภทของ Rotary Equipment ช่วยให้สามารถวางแผนการซ่อมบำรุงและการติดตั้งได้อย่างเหมาะสม
🔹 5. เครื่องมือวัดและระบบควบคุม (Instrument & Control System)
📌 หน้าที่ของเครื่องมือวัดใน P&ID:
✅ ใช้ตรวจวัดค่าต่างๆ ในกระบวนการผลิต เช่น อุณหภูมิ ความดัน อัตราการไหล และระดับของเหลว
✅ ส่งสัญญาณไปยังระบบควบคุมเพื่อทำการตัดสินใจ
📌 ประเภทของเครื่องมือวัดที่พบใน P&ID:
✔️ Transmitter (เครื่องส่งสัญญาณวัดค่า) – เช่น Pressure Transmitter (PT), Temperature Transmitter (TT)
✔️ Indicator (เครื่องแสดงผล) – เช่น Temperature Indicator (TI), Flow Indicator (FI)
✔️ Controller (ตัวควบคุมอัตโนมัติ) – เช่น Temperature Controller (TC), Flow Indicator Controller (FIC)
💡 การเข้าใจเครื่องมือวัดช่วยให้สามารถวิเคราะห์การควบคุมกระบวนการผลิตและแก้ไขปัญหาได้อย่างแม่นยำ
3. สรุป: การอ่าน P&ID และการวิเคราะห์อุปกรณ์ในระบบ
📌 5 ประเภทอุปกรณ์ที่สำคัญใน P&ID:
✅ Process Line (เส้นกระบวนการ) – แสดงการไหลของของไหลในระบบ
✅ Valve (วาล์วควบคุม) – ควบคุมอัตราการไหลและแรงดันของของไหล
✅ Fixed Equipment (อุปกรณ์ติดตั้งคงที่) – เช่น ถังบรรจุและอุปกรณ์แลกเปลี่ยนความร้อน
✅ Rotary Equipment (อุปกรณ์ที่เคลื่อนไหวได้) – เช่น ปั๊มและคอมเพรสเซอร์
✅ Instrument & Control System (เครื่องมือวัดและระบบควบคุม) – ตรวจวัดและควบคุมค่าต่างๆ ในกระบวนการ
💡 การเข้าใจสัญลักษณ์ใน P&ID และองค์ประกอบหลักของระบบช่วยให้สามารถวิเคราะห์และแก้ไขปัญหาได้ง่ายขึ้น
